Συνέντευξη: Μηνάς Παπαγεωργίου (aka Beetlejuice)
Η παρατήρηση του ουρανού, των άστρων και των πλανητών, αποτέλεσε μια ζωτικής σημασίας ενασχόληση των αρχαίων πολιτισμών. Σήμερα η τεχνολογική εξέλιξη που παρατηρείται στους τομείς της αστρονομίας και της αστροφυσικής είναι ραγδαία, με αποτέλεσμα οι επιστήμονες να λαμβάνουν πληροφορίες ακόμα και για τα πρώτα κλάσματα του δευτερολέπτου μετά τη δημιουργία του σύμπαντος. Παρακάτω φιλοξενούμε τη συνέντευξη ενός κορυφαίου ευρωπαίου αστροφυσικού. Πρόκειται για τον Thierry Courvoisier, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Αστρονομικής Εταιρίας.
Πείτε μας λίγα λόγια σχετικά με την ιδέα που έχουμε σήμερα για το σύμπαν σε σχέση με τους προηγούμενους αιώνες. Ως ένας μοντέρνος επιστήμονας, πως αντιμετωπίζετε τις θεωρήσεις των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων σχετικά με τον Κόσμο και τη λειτουργία του;
Θα ξεκινήσω από το τελευταίο λέγοντας ότι η προσφορά των αρχαίων ελληνικών φιλοσοφικών σχολών σε ότι αφορά την κατανόηση του σύμπαντος είναι τεράστια. Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε σήμερα τις διαστάσεις της Γης και του σύμπαντος, η ιδέα που έχουμε για τον Κόσμο, βασίζεται στις ανακαλύψεις και στους στοχασμούς αυτών των ανθρώπων.
Σε ότι αφορά το πρώτο κομμάτι της ερώτησης σας, πιστεύω ότι η κύρια διαφορά με αυτό που υποστηρίζουμε σήμερα σε σχέση με τους προηγούμενους αιώνες της ανθρώπινης ιστορίας. σχετίζεται με τη λογική προσέγγιση που διαθέτουμε. Παρατηρούμε και στη συνέχεια προσπαθούμε να βρούμε το νόημα πίσω από αυτές τις παρατηρήσεις σε εργαστηριακό επίπεδο.
Από κει και πέρα, κατά τη διάρκεια των αιώνων, τέθηκαν έτσι κι αλλιώς πολύ χρήσιμα ερωτήματα όπως το «ποιοι είμαστε», «από πού προήλθαμε», «πως είναι φτιαγμένος ο κόσμος». Όλα αυτά βοήθησαν με τον τρόπο τους την επιστήμη να εξελιχθεί. Για παράδειγμα αν ανοίξετε τη Βίβλο θα βρείτε πληροφορίες σχετικά με την καταγωγή του είδους μας, παρ’ όλο που οι ιδέες αυτές έχουν διαφορετική προσέγγιση σε σχέση με την επιστημονική σκέψη.
Μου δώσατε πάσα για το επόμενο ερώτημά μου που σχετίζεται με τη Βίβλο. Εδώ και μερικές δεκαετίας παρακολουθούμε έναν πόλεμο μεταξύ Δημιουργιστών και Εξελικτικών επιστημόνων. Ποια είναι η άποψή σας σχετικά με την αξιοπιστία των Βιβλικών κειμένων που σχετίζονται με την κοσμολογία;
Νομίζω ότι δεν τίθεται θέμα αξιοπιστίας. Οι άνθρωποι οι οποίοι έγραψαν αυτά τα κείμενα δεν γνώριζαν τίποτα για τα ουράνια σώματα, τη φύση του σύμπαντος και την εξελικτική διαδικασία. Έτσι πιστεύω ότι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως το δημιούργημα ενός θεολογικού τρόπου σκέψης και υπό αυτή την οπτική κρίνονται πολύ σημαντικά. Όμως δεν πρέπει να «καταλαμβάνουν» τη θέση ή να έρχονται σε σύγκρουση με την επιστημονική σκέψη και παρατήρηση.
Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο μυστήριο του σύμπαντος;
Νομίζω ότι έχει να κάνει με την κατανόηση των υλικών από τα οποία είναι φτιαγμένο το ίδιο το σύμπαν. Από τις μετρήσεις που έχουν γίνει, έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το σύμπαν είναι φτιαγμένο από δύο υλικά για τα οποία δεν γνωρίζουμε παρά ελάχιστα. Έχουμε εντοπίσει ορισμένες ιδιότητές τους, αλλά προς το παρόν παραμένουν απλές έννοιες, μη ανιχνεύσιμες. Απλά κατανοήστε ότι το μεγαλύτερο μέρος του σύμπαντος δεν αποτελείται από την ύλη η οποία παρουσιάζεται αυτή τη στιγμή με τη μορφή του γραφείου που έχετε μπροστά σας.
Αναφέρεστε μήπως σε αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν «σκοτεινή ύλη»;
Ακριβώς μιλάω για την σκοτεινή ύλη και την σκοτεινή ενέργεια. Το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι το πώς δομείται ο χώρος και ο χρόνος μέσα από τη σκοπιά της κβαντομηχανικής. Πρέπει να ανατρέξουμε πίσω στο Μπιγκ Μπανγκ, εκεί όπου δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά ο χώρος και ο χρόνος. Εκεί λοιπόν βρίσκεται κάτι άγνωστο το οποίο ακόμα δεν μπορούμε να κατανοήσουμε. Θεωρώ ότι η ταυτόχρονη μελέτη της βαρυτικής θεωρίας και της κβαντομηχανικής θα μας οδηγήσει στο μέλλον στη λύση αυτού του αινίγματος. Νομίζω λοιπόν ότι αυτό είναι το μεγαλύτερο μυστήριο του σύμπαντος.
Ας περάσουμε σε ακόμα ένα μυστήριο του διαστήματος. Θεωρείτε πως υπάρχει εξωγήινη νοήμων ζωή σε άλλους πλανήτες; Και αν ναι, πόσο δυνατή είναι η επαφή με τους πολιτισμούς αυτούς;
Η δυσκολία σε αυτή την απάντηση έχει να κάνει με τη λέξη νοήμων. Δε γνωρίζω αν είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε τόσο εύκολα τη φύση της νοημοσύνης άλλων πλασμάτων. Μια άλλη δυσκολία έχει να κάνει με τις τεράστιες αποστάσεις που υπάρχουν ανάμεσα στους πλανήτες του γαλαξία μας. Αν κανείς επιθυμεί να πραγματοποιήσει διαστρικές αποστολές σε πλανητικά συστήματα που θεωρητικά θα μπορούσαν να φιλοξενούν ζωή, θα έπρεπε να ταξιδέψει για χιλιάδες έτη φωτός μέχρι να φτάσει στον προορισμό του. Ακόμα όμως κι αν αποφασίζαμε να στείλουμε ένα απλό σήμα σε μια τέτοια συμπαντική γειτονιά 10.000 έτη φωτός μακριά, αυτό σημαίνει ότι το σήμα θα έκανε 10.000 χρόνια για να φτάσει στον προορισμό του. Στη συνέχεια ο εξωγήινος αυτός πολιτισμός θα έπρεπε να αναγνωρίσει και να αποκωδικοποιήσει το μήνυμά μας, απαντώντας μας πίσω. Μια απάντηση που θα έκανε άλλα 10.000 χρόνια για να φτάσει στη Γη. Όλη αυτή η διαδικασία λοιπόν κρατά στην καλύτερη των περιπτώσεων 20.000 χρόνια. Όμως ας σκεφτούμε, σε τι στάδιο βρισκόταν ο πολιτισμός μας 20.000 χρόνια πριν; Σαφέστατα σε αρκετά πρωτόγονο επίπεδο…
Θεωρώ λοιπόν ότι η πιθανότητα ύπαρξης τέτοιων μορφών ζωής είναι αρκετά υψηλή, όμως οι δυσκολίες στο ζήτημα της επικοινωνίας του πολιτισμού μας με κάποιου άλλου, εξωγήινου, είναι επίσης τρομακτικές.
Όσο πλησιάζουμε στο τέλος του έτους 2012 διαβάζουμε άρθρα και απόψεις σχετικά με πλανήτες ή ακόμα και διαστημόπλοια που υποτίθεται ότι βρίσκονται στις παρυφές του ηλιακού μας συστήματος κατευθυνόμενα προς τη Γη. Θα ήθελα το σχόλιό σας για όλες αυτές τις θεωρίες συνωμοσίας.
Νομίζω ότι θα μπορούσαμε να πούμε αρκετά πράγματα σχετικά με μη ανιχνεύσιμους αστεροειδής που ταξιδεύουν μέσα στο ηλιακό μας σύστημα. Από κει και πέρα τα όσα αναφέρονται σχετικά με υπερμεγέθη αντικείμενα που πλησιάζουν τον πλανήτη μας μέσα στον επόμενο χρόνο, σαφώς και δεν μπορούμε να τα επιβεβαιώσουμε. Επαναλαμβάνω λοιπόν ότι δεν υπάρχει κανένας πλανήτης ή διαστημόπλοιο που να μας πλησιάζει. Θεωρώ ότι το μόνο που επιτυγχάνεται μέσα από αυτού του είδους τις θεωρίες συνωμοσίας είναι η παραγωγή φόβου. Νομίζω ότι κάποιοι φέρονται με πολύ ανεύθυνο τρόπο απέναντι στα μέλη της κοινωνίας που συνθέτουν τον πολιτισμό μας.
Γιατί πιστεύετε ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι που πιστεύουν σε τέτοιου είδους ιστορίες;
Αυτή είναι μια ερώτηση που θα απαντούσε καλύτερα ένας κοινωνιολόγος ή και ψυχολόγος, παρά ένας αστρονόμος. Δεν μπορώ να πω με σιγουριά γιατί οι άνθρωποι αρέσκονται στο να πιστεύουν σε αυτού του είδους τις θεωρίες. Ισως να ευκολότερο για κάποιον να ακούει για κινδύνους που αδυνατεί να αντιμετωπίσει, παρά για απειλές οι οποίες θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με δουλειά και καλή προετοιμασία. Ένα ακόμα δεδομένο που ίσως υποβοηθά τέτοιου είδους καταστάσεις έχει να κάνει με το στοιχείο του φόβου για το τέλος του κόσμου που προωθούν αιώνες τώρα κάποιες αποκαλυπτικές θρησκείες.
Μπορείτε να μας πείτε κάποια πράγματα σχετικά με τους ρεαλιστικούς κινδύνους που καλείται να αντιμετωπίσει ο πλανήτης μας τις επόμενες δεκαετίες; Τι ακριβώς γίνεται με τις ηλιακές καταιγίδες;
Νομίζω ότι μέσα στις επόμενες δεκαετίες δεν προβλέπεται να αντιμετωπίσουμε κάποιον τεράστιο κίνδυνο από το διάστημα, πάντα σε σχέση με τα όσα αντιμετωπίσαμε τις προηγούμενες δεκαετίες. Εξαίρεση ίσως αποτελεί το ζήτημα του κλίματος, όμως εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με έναν εξωτερικό κίνδυνο αλλά με μια κατάσταση που έχει δημιουργήσει ο ίδιος ο άνθρωπος. Από κει και πέρα, σχετικά με τη δραστηριότητα που παρατηρούνται στον ήλιο, δεν νομίζω ότι θα παρατηρηθεί μέσα στα επόμενα χρόνια κάποιο σημαντικό «γεγονός». Εάν και εφ’ όσων σημειωθεί κάποια σημαντική έκρηξη, αυτή θα μπορούσε να επηρεάσει τους δορυφόρους (άρα και τις τηλεπικοινωνίες) ή τα ηλεκτρονικά δίκτυα. Όμως οι πιθανότητες του να συμβεί κάτι τέτοιο δεν είναι μεγαλύτερες από όσες ήταν και τα προηγούμενα χρόνια.
Τι ακριβώς είναι η Ευρωπαϊκή Αστρονομική Εταιρία και ποιος ο σκοπός ίδρυσής της;
Η ΕΑΕ έχει σαν στόχο να προωθήσει τη μελέτη της αστρονομίας στο ευρωπαϊκό κοινό αλλά και να συνενώσει τους αστρονόμους της ηπείρου μας με σκοπό να δημιουργήσει μια συλλογικότητα με συγκεκριμένη επιστημονική ταυτότητα.
Δημιουργήθηκε αμέσως μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, έτσι περιέλαβε στις τάξεις της πρώην Σοβιετικούς επιστήμονες, παρέχοντάς τους την απαραίτητη στήριξη. Η έδρα της εταιρίας βρίσκεται σήμερα στην Ελβετία και έχω την τιμή να αποτελώ πρόεδρό της.
Who is Who: Ο Thierry Courvoisier είναι πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αστρονομικής Εταιρίας obtained, κατέχοντας διδακτορικό στην θεωρητική φυσική από το πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Εχει συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Διαστημική Εταιρία για την ανάπτυξη του δορυφόρου EXOSAT.
Σημείωση: Η συνέντευξη αυτή του Thierry Courvoisier στον Μηνά Παπαγεωργίου, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο εβδομαδιαίο περιοδικό του Ελεύθερου Τύπου, τα “Φαινόμενα”.
ΠΗΓΗ: http://www.metafysiko.gr/?p=7073
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου