Τα αρχαία μυστικά της Εδέμ

Είναι το Γκιαμπεκλί Τεπέ, ένας λόφος ιερών στην Τουρκία, ο Παράδεισος της Βίβλου;

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  14/08/2011, 19:23

Με τίποτε δεν θυμίζει αυτός ο «κρανίου τόπος» τη βιβλική Εδέμ των Πρωτοπλάστων. Κι όμως...

Η θέση του Gοbekli Tepe, σχεδόν στα σύνορα Τουρκίας - Συρίας
Ενας λόγος που κάποιοι λατρεύουν το καλοκαίρι «παρά θίν' αλός» είναι ότι κάνει εφικτή τη φυγή από την οδυνηρή πραγματικότητα. Για παράδειγμα, πηγαίνεις σε μια ερημική αμμουδιά πριν από το ηλιοβασίλεμα, ξαπλώνεις με το «National Geographic» του Ιουνίου 2011 στο χέρι και διαβάζεις για το Gοbekli Tepe, ώσπου βγαίνουν τ' αστέρια. Υστερα καρφώνεις το βλέμμα σου στο «ποτάμι του Γαλαξία», ψάχνοντας τον Deneb του αστερισμού του Κύκνου, ώσπου ο Μορφέας σε κλέβει... Και τότε ξεχνάς το σήμερα και ταξιδεύεις στον χρόνο...

«Γυρνάς» 11.000 χρόνια πριν από σήμερα, και είσαι σ' ένα μέρος παραδεισένιο: αντιλόπες, αγριογούρουνα, αρκούδες, λιοντάρια, αλεπούδες και λαγοί τρέχουν στις καταπράσινες πλαγιές, πάπιες, χήνες και ερωδιοί τσαλαβουτάνε στα ρυάκια που σμίγουν παρακάτω και γίνονται ο Ευφράτης. Είσαι στο μέρος όπου χιλιάδες χρόνια μετά θα χτιστεί η Urfa των Χαλδαίων, όπου γεννήθηκε ο Αβραάμ, η πόλη που στα χρόνια του Αλεξάνδρου θα ονομαστεί Εδεσσα, για να καταλήξει Sanliurfa στα χέρια των Τούρκων. Αλλά «τώρα», στον χρόνο που τη βλέπεις εσύ, δεν υπάρχει πόλη, ούτε χωριό, μήτε καν σπίτια. Μόνο κυνηγοί υπάρχουν στις πλαγιές, με ρόπαλα και λίθινα μαχαίρια, και τις φαμίλιες τους μακριά η μία απ' την άλλη. Στον Βορρά βλέπεις να υψώνεται η οροσειρά που κατοπινά θα ονομαστεί του Ταύρου, ανατολικά εκείνη του Karadag, στα νότια απλώνεται το οροπέδιο του Harran ως τη σημερινή Συρία, και δυτικά η Κοιλάδα του Ευφράτη. Εκεί που στέκεις εσύ αρχίζει ο πιο ψηλός λόφος της περιοχής. Ακούς φωνές να έρχονται από την κορφή του και πλησιάζεις. Κάτι παράξενο συμβαίνει εδώ: ιερείς διατάζουν τους κυνηγούς - καμιά πεντακοσαριά από αυτούς - και εκείνοι κουβαλούν και σέρνουν βράχους, χωρίς εργαλεία, χωρίς άμαξες, χωρίς γαϊδούρια... Τους στυλώνουν σ' έναν κύκλο, και εκεί κάποιοι αρχίζουν να τους πελεκούν και να τους λειαίνουν με τα πρωτόγονα εργαλεία τους.

Το ρολόι του χρόνου ξαναγυρνάει ανάστροφα και βλέπεις τώρα το μέρος χίλια χρόνια μετά. Ο ένας κύκλος έχει γίνει καμιά δεκαριά, όχι μόνον ο ένας δίπλα στον άλλον αλλά και... επάνω στους άλλους. Ετοιμάζονται και άλλοι τόσοι κύκλοι, χωρίς σταματημό. Ο κάποτε μυτερός λόφος έχει πια καμπυλωθεί από όλες αυτές τις κατασκευές και μοιάζει με κυψέλη σε σχήμα καμπάνας. Καταμεσής στους κύκλους ορθώνονται οι μεγάλιθοι που είχες πρωτοδεί, λαξεμένοι όλοι σε σχήμα Τ, με περίτεχνα ημίγλυφα και ανάγλυφα ζώων, πουλιών και ερπετών επάνω τους. Μια πραγματική πόλη ιερών έχει στηθεί, χωρίς όμως κανονική πόλη κατοίκων γύρω της, παρά μόνο κατασκηνώσεις προσκυνητών που συρρέουν από παντού.

Ξανατρέχει ο χρόνος προς τα μπρος, για άλλα χίλια χρόνια, και βλέπεις τώρα στο βάθος, στον Ευφράτη, χωριά αγροτών να έχουν φτιαχτεί, όπως αυτό που σήμερα λέγεται Nevali Ηori. Τρέφουν γουρούνια εκεί, θερίζουν στάχυα και ψήνουν ψωμί. Οι κυνηγοί τους μισούν γιατί κόβουν τα δένδρα και διώχνουν το κυνήγι. Οι προσκυνητές στον λόφο των ιερών είναι πια λιγοστοί.

Χίλια χρόνια μετά - περίπου πριν από 8.000 χρόνια - βλέπεις ξανά κάτι παράξενο να συμβαίνει στον λόφο: άνθρωποι πολλοί φθάνουν, από πόλεις πραγματικές που άρχισαν να στήνονται εκεί κοντά, όπως αυτή που τώρα οι Τούρκοι λένε Catal Huyuk. Κουβαλούν σακιά με άμμο και ανεβαίνουν. Φτάνουν πάνω από τα ιερά με τους μεγαλίθους και... τα αδειάζουν πάνω τους. Αδειάζουν... αδειάζουν... ασταμάτητα. Κάποτε σκεπάζονται όλα από άμμο και χώμα. Ο ιερός λόφος δεν υπάρχει πια. Κοιμάται, σκεπασμένος με τις κατάρες όσων κάποτε τον λάτρευαν. Και να σκεφθείς ότι, τότε, στα νότια του νησιού που λέγεται τώρα Βρετανία, κάποιοι άλλοι θα στήσουν εκεί για πρώτη φορά έναν κύκλο με μεγαλίθους - αλλά όχι πελεκημένους με τούτων εδώ τη μαστοριά - που θα τον λένε Stonehenge!

Ξανακατρακυλάς στον χρόνο και φθάνεις στο 1994. Ο παράδεισος που ήταν μύρια χρόνια πριν, έχει μεταβληθεί σ' έναν ξερότοπο. Είναι καλοκαίρι και τα κοπάδια των Κούρδων ψάχνουν με τις ώρες να βρουν λίγο χορτάρι. Ο βοσκός που ανηφορίζει τον λόφο, σταματάει για μια στιγμή στη μία και μοναδική μουριά, που οι γέροι τη λένε «ιερό δέντρο», βγάζει το τουρμπάνι και σκουπίζει τον ιδρώτα του. Ξεκινάει και πάλι, αλλά λίγο μετά σκοντάφτει σε μια μυτερή πέτρα. Παράξενο. Μοιάζει πελεκημένη. Σκύβει, την ξεθάβει λίγο με τα χέρια του και σηκώνεται αλαφιασμένος: Αρχαία! Τρέχει χωρίς ανάσα στο χωριό, να φέρει τους χωροφυλάκους. Περνάει δίπλα σου, χωρίς να σε βλέπει, και... τρως την αγκωνιά. Αυτό ήταν! Ξύπνησες και ξαναβρέθηκες στο κατάξερο σήμερα.

Γκιαμπεκλί Τεπέ ή Εδέμ;

Σχεδόν όλες οι παραστάσεις των μεγαλίθων αντιστοιχούν με τη διάταξη αστερισμών
Αν ξαναπιάσεις το περιοδικό που διάβαζες, ή χτυπήσεις «Gοbekli Tepe» στη διαδικτυακή WikiPedia, θα μάθεις τι έγινε μετά την ανακάλυψη του Κούρδου. Στην αρχή οι ντόπιοι αρχαιολόγοι τον αποπήραν, λέγοντάς του ότι εκεί είναι μόνο τα απομεινάρια μιας βυζαντινής φρουράς, που τα είχαν βρει από το 1963. Επειτα κατέφθασε ένας πεισματάρης γερμανός αρχαιολόγος, ονόματι Klaus Schmidt, που πρόσεξε ολόγυρα τις σκαμμένες πλαγιές και κατάλαβε ότι κάποιοι, κάποτε, ίδρωσαν πολύ εδώ. Αρχισε να σκάβει και να ξεθάβει μεγαλίθους τρία μέτρα ψηλούς, με βάρος ίσα με 20 τόνους. Και από τότε... σταματημό δεν έχει. Γιατί η σάρωση του λόφου με τα ραντάρ τού έδειξε ότι άγγιξε μόνο την «κορφή του παγόβουνου». Στα αλλεπάλληλα στρώματα δόμησης κρύβονται τουλάχιστον είκοσι κύκλοι ιερών, και ως τώρα έχει ανασκαφεί μόλις το 5%. «Θα σκάβουμε για τουλάχιστον άλλα 50 χρόνια» λέει. Γιατί όμως;

Οταν ρωτούν τον ίδιο, δηλώνει ότι «το Γκιαμπεκλί Τεπέ είναι ένας λόφος ιερών στη χώρα της Εδέμ». Εδέμ; Δηλαδή... ο Παράδεισος όπου λέει η Βίβλος ότι έβαλε ο Μεγαλοδύναμος τον Αδάμ και την Εύα να ζήσουν; Ναι, αυτόν εννοεί. Και όλα τα στοιχεία συνηγορούν σε αυτό: Οι κλιματολογικές συνθήκες που τότε επικρατούσαν, η μοναδικότητα της γειτνίασης με το Karadag όπου πρωτοκαλλιεργήθηκε η γη, η μοναδικότητα των μεγαλίθων που συνιστούν την πρώτη παγκοσμίως ανθρώπινη δόμηση, τα ποτάμια της Μεσοποταμίας που έλεγε η Βίβλος ότι πηγάζουν από την Εδέμ, το ασσυριακό βασίλειο Beth Eden που άφησε τα ερείπιά του μόλις 130 χλμ. από το Γκιαμπεκλί Τεπέ... Τι πιο πιθανό από το να έζησαν κάποτε στα μέρη αυτά οι ευτυχέστεροι των ανθρώπων, ώσπου ο αγρότης (Κάιν) σκότωσε τον αδελφό του κυνηγό (Αβελ); Και πόσο ταιριαστό είναι το θάψιμο των ιερών του λόφου με την αποστροφή των ανθρώπων για ό,τι τους θύμιζε το φάγωμα από το Δένδρο της Γνώσης και την Εκδίωξη των Πρωτοπλάστων από τον Παράδεισο της Εδέμ...

Το μόνο σίγουρο που έχουμε για την ώρα είναι ότι τα ευρήματα της Αφαλοκορφής (αυτό σημαίνει στα τουρκικά το Γκιαμπεκλί Τεπέ) είναι η μεγαλύτερη αρχαιολογική ανακάλυψη των αιώνων! Επειδή, απλά, είναι το αρχαιότερο εύρημα πολιτισμού των ανθρώπων και η αρχαιότερη ένδειξη θρησκευτικής λατρείας εκ μέρους τους. Αλλά και επειδή... είναι το πιο ανεξήγητο!

Στα ίχνη της γνώσης των ιερέων

Αγαλματίδιο ενός από τους μυστηριώδεις «ιερείς της Εδέμ»
Το επιστημονικώς ορθόν είναι να περιμένει κανείς τις απαντήσεις στα όποια ερωτήματα από την περάτωση των ανασκαφών. Η προοπτική 50ετούς αναμονής όμως δεν συνάδει με τους ρυθμούς της εποχής μας. Οπότε ερασιτέχνες ή μη αρχαιολόγοι έχουν βαλθεί να κοσκινίζουν τις φωτογραφίες από τους ως τώρα ξεθαμμένους μεγαλίθους και να προσφέρουν ερμηνείες.

Πρώτο και καλύτερο στην πρόταξη ερμηνείας στάθηκε το ίδιο το «National Geographic», το οποίο διάλεξε για τίτλο τού σχετικού αφιερώματος το «Η γέννηση της θρησκείας» και για υπότιτλο το ότι «Είχαμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε πως η γεωργία οδήγησε στην ανέγερση πόλεων και αργότερα στην ανάπτυξη της γραφής, της τέχνης και της θρησκείας. Τώρα το αρχαιότερο ιερό του κόσμου προτάσσει το ότι η ανάγκη λατρείας ήταν ο σπινθήρας του πολιτισμού». Και είναι όντως μια τεράστια ανατροπή να βλέπεις ότι δεν ήταν μια κοινωνία αγροτών, εργατών και εμπόρων αυτή που ανήγειρε τέτοια μεγαλιθικά ιερά, αλλά απλοί και άξεστοι κυνηγοί. Βεβαίως, για όσους βιαστούν να καταφύγουν στη βιβλική εξήγηση της μονοθεϊστικής ευλογίας, καλό είναι να επισημάνουμε ότι η πρώτη αυτή λατρεία των ανθρώπων προκύπτει ξεκάθαρα σαμανιστική, προς δυνάμεις και ζώα της φύσης. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, παραμένει το ανεξήγητο της διαφοράς γνώσεων μεταξύ εκείνων που ζήτησαν την ανέγερση των ιερών (των ιερέων) και εκείνων που τα ανήγειραν (των κυνηγών). Εφόσον η τεχνογνωσία δεν είχε αναπτυχθεί εντοπίως, από πού είχαν έρθει αυτοί οι ιερείς;

Η μόνη κάπως στοιχειοθετημένη απάντηση είναι ότι ήταν μετανάστες από τη φυλή των Isnan, ή των Qadan, από τον Ανω Νείλο και το σημερινό Σουδάν, όπου έχουν βρεθεί ενδείξεις πρώιμης αγροκαλλιέργειας 15.000 ως 11.500 χρόνια πριν από σήμερα. Και, προς ενίσχυση της σκέψης για μια τέτοια σχέση, υπάρχει στο Γκιαμπεκλί Τεπέ μια πέτρα, με έναν σκορπιό στη βάση της, που μοιάζει ξαδερφάκι με την Παλέτα Narmer της Αιγύπτου - του 3500 π.Χ. - που έχει στη βάση της εικόνα διδύμων. Αλλά ο Σκορπιός και οι Δίδυμοι είναι γνωστοί τοις πάσι αστερισμοί. Αυτό οδήγησε σε νέες αντιστοιχίσεις μεταξύ των εικόνων που βρίσκονται σκαλισμένες στους μεγαλίθους του Γκιαμπεκλί Τεπέ και των αστερισμών. Τι προέκυψε; Σχεδόν τέλεια σύμπτωση! Μα... είχαν χαρτογραφήσει τον ουρανό πριν από 12.000 χρόνια;

Σκέφτηκα να περιμένω την απάντηση από τον κ. Schmidt, αλλά ο μισός αιώνας που ζητάει μου πέφτει πολύς. Με βλέπω... ξανά στην παραλία.

 

ΜΙΑ «ΒΟΜΒΑ» ΜΕ ΣΧΗΜΑ «Η»...

Τι γυρεύει αυτό το Η σε βράχο σκαλισμένο πριν από 10.000 χρόνια;
Η σπαζοκεφαλιά με το Γκιαμπεκλί Τεπέ κλιμακώνεται όταν θυμηθεί κανείς ότι οι εξειδικευμένοι στα μεγαλιθικά μνημεία επιστήμονες θεωρούν πως τα διάσπαρτα ανά την υφήλιο αυτά κατασκευάσματα έγιναν από ασύνδετες και άσχετες μεταξύ τους φυλές ανθρώπων. Αλλά στους κύκλους του Γκιαμπεκλί Τεπέ, όσο και στον κύκλο του Stonehenge και σχεδόν σε όλους της μεγαλιθικής Ευρώπης, βλέπουμε το εξής κοινό: ο άξονας των ιερών είναι βόρειος, και μάλιστα - λένε όσοι τους μελέτησαν - δείχνει προς τον αστερισμό του Κύκνου. Δηλαδή; Είχαν όλες αυτές οι άσχετες φυλές ανθρώπων την ίδια αστρονομική γνώση και παραδοχή;

Η πραγματική διάσταση των εν λόγω αποριών γίνεται πιο αντιληπτή αν λογαριάσουμε την απόσταση που χωρίζει εκείνη την εποχή από την εφεύρεση της γραφής (6000 π.Χ.) Και, σαν να μην έφτανε αυτό, ιδού η «βόμβα» των μυστικών του Γκιαμπεκλί Τεπέ: Ενώ η γραφή, που ανακάλυψαν 2.000 ως 3.000 χρόνια μετά οι Σουμέριοι, ήταν η γνωστή και ανεπιτήδευτη σφηνοειδής, σε κάποιους από τους μεγαλίθους της «Εδέμ» διακρίνονται γράμματα όπως το Η, με τη μορφή μάλιστα που πρωτοεμφανίστηκε στο ελληνικό αλφάβητο! Τι συνδέει τους ιερείς της Εδέμ με τη γραφή που εμφανίστηκε στην Ελλάδα 7.000 χρόνια μετά;

a.kafantaris@gmail.com